ನವರಾತ್ರಿಯ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳು ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ಒಂಬತ್ತು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳ ಆರಾಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಶೈಲಪುತ್ರಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಣಿ, ಚಂದ್ರಘಂಟಾ, ಮತ್ತು ಕೂಷ್ಮಾಂಡ ದೇವಿಯರ ಪೂಜೆಯ ನಂತರ ಬರುವ ಐದನೇ ದಿನವು ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾದದ್ದು. ಈ ದಿನದ ಸ್ಕಂದಮಾತೆ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯುದ್ಧದ ದೇವರಾದ ಸ್ಕಂದ (ಕಾರ್ತಿಕೇಯ) ನನ್ನು ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ ತಾಯಿ ಎಂಬ ಹಿರಿಮೆ ಈಕೆಯದು. ‘ಸ್ಕಂದಮಾತಾ’ ಎಂಬ ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಈಕೆ ಮಾತೃತ್ವ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಅಪೂರ್ವ ಸಂಗಮ.
ದೇವಿಯ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಪ್ರತೀಕಗಳು:
ಸ್ಕಂದಮಾತೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುಂದರವಾದ, ತೇಜಸ್ವಿನಿ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಭುಜಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ದೇವಿಯಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುವ ಸಿಂಹದ ಮೇಲೆ ಪದ್ಮಾಸನದಲ್ಲಿ ವಿರಾಜಮಾನಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ‘ಸಿಂಹಾಸನೇಶ್ವರಿ’ ಎಂಬ ಹೆಸರೂ ಇದೆ. ಅವರ ಎರಡು ಮೇಲಿನ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಕಮಲದ ಹೂವು ಮತ್ತು ಆಯುಧವಿದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕುಮಾರನಾದ ಸ್ಕಂದನನ್ನು ಕೂರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವನು ಬಾಲಕನ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಕೆಳಗಿನ ಎಡಕೈ ವರದ ಮುದ್ರೆಯಲ್ಲಿ (ಅಭಯ) ಇದೆ, ಅವರ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಆಶೀರ್ವಾದ ನೀಡುತ್ತಿದೆ. ಕಮಲದ ಹೂವು ಶುದ್ಧತೆ, ಜ್ಞಾನೋದಯ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ.
ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವ
ಸ್ಕಂದಮಾತೆಯ ಕಥೆಯು ದೇವತೆಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ವೀರನ ಜನನದ ಕಥೆಯಾಗಿದೆ. ತಾರಕಾಸುರನೆಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಬ್ರಹ್ಮದೇವರಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದು ಅಹಂಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ. ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿರುವುದು ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯರ ಪುತ್ರನಿಂದ ಮಾತ್ರ ಎಂಬುದು ಆ ವರದ ಷರತ್ತಾಗಿತ್ತು. ಶಿವರು ಆಗ ತಪಸ್ಸಿನಲ್ಲಿದ್ದರು. ಕಾಮದೇವನ ಪ್ರಯತ್ನದ ನಂತರ, ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯರ ಮಿಲನದಿಂದ ಜನಿಸಿದವನೇ ಸ್ಕಂದನು. ಹೀಗೆ, ಪಾರ್ವತಿಯು ಸ್ಕಂದನ ತಾಯಿಯಾದಳು ಮತ್ತು ಸ್ಕಂದಮಾತಾ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಪಡೆದಳು. ತನ್ನ ಪುತ್ರನನ್ನು ಜನ್ಮ ನೀಡಿ, ದೇವಲೋಕವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದ ಈ ದೇವಿಯು ನವರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲು ಯೋಗ್ಯಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ.
ಪೂಜಾ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರ
ನವರಾತ್ರಿಯ ಐದನೇ ದಿನ, ಭಕ್ತರು ಹಸುತಾಯಿಯ (ಗೋಮಾತೆ) ಪೂಜೆಯನ್ನೂ ಸೇರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ದೇವಿಯು ಮಾತೃಶಕ್ತಿಯ ರೂಪವಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ದೇವಿಯನ್ನು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ವಸ್ತ್ರಗಳು, ಆಭರಣಗಳು ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಹೂವುಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಳದಿ ಬಣ್ಣವು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ತರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರು ಹಾಲು, ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನೈವೇದ್ಯವಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ.
-
ಪೂಜಾ ಮಂತ್ರ: “ಸಿಂಹಾಸನಗತಾ ನಿತ್ಯಂ ಪದ್ಮಾಶ್ರಿತಕರದ್ವಯಾ | ಶುಭದಾಸ್ತು ಸದಾ ದೇವಿ ಸ್ಕಂದಮಾತಾ ಯಶಸ್ವಿನೀ ||”
-
ಅರ್ಥ: “ಯಾವಾಗಲೂ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ವಾಸಿಸುವ, ತನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಕಮಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ಶುಭವನ್ನು ನೀಡುವ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ವಿನಿಯಾದ ಸ್ಕಂದಮಾತೆ ದೇವಿ ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಪ್ರಸನ್ನಳಾಗಲಿ.”
ಆರಾಧನೆಯ ಫಲಗಳು
ಸ್ಕಂದಮಾತೆಯ ಆರಾಧನೆಯು ಅನೇಕ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಲೌಕಿಕ ಫಲಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
-
ಸಂತಾನ ಸಂಪತ್ತು: ಈಕೆಯ ಆರಾಧನೆಯಿಂದ ಸಂತಾನ ಸುಖ ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ.
-
ಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ: ದೇವಿಯ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ, ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯ ಬರುತ್ತದೆ.
-
ವಿಜಯ: ಶತ್ರುಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ.
-
ಚಕ್ರ ಜಾಗೃತಿ: ಈಕೆಯು ಮಣಿಪೂರ ಚಕ್ರದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. ಇದರ ಜಾಗೃತಿಯಿಂದ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಬರುತ್ತದೆ.
-
ಕುಟುಂಬ ಶಾಂತಿ: ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ, ಸಾಮರಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರೇಮವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಾಳೆ.
ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇವಾಲಯ
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಕಂದಮಾತೆಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ವಾರಣಾಸಿಯ ಬಳಿಯ ಜೈತ್ಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಗೇಶ್ವರಿ ದೇವಿ ದೇವಾಲಯ (ಸ್ಕಂದಮಾತಾ ಮಂದಿರ) ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದುದು. ನವರಾತ್ರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರಿಂದ ತುಂಬಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ.





